Bitkisel yağ eldesi

1)    Bitkilerin Yağlarını Çıkarmak İçin Beler Yapılabilir?

Doğal yağları ikiye sabit yağlar ve uçucu yağlar olarak ikiye ayrılmak gerekiyor. Zeytinyağı gibi sabit yağlar sıkılarak elde edilir. Uçucu yağlar ise geniş etki profiline sahip. Adaçayı, biberiye yağları hafızayı güçlendiriyor, öğrenmeyi kolaylaştırıyor. Uçucu yağ satın alırken mutlaka kalitesine dikkat edilmesi gerekir.

1) Destilasyon çok eski bir yöntem olmakla beraber en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yöntem, buhar etkisi ile ham materyalden uçucu yagları olusturan bileşenlerin sürüklenmesi esasına dayanır.  Destilasyon nedir ? Destilayon aslında damıtma demek. Damıtma nedir?  Tarihte ilk defa su buharı ile damıtmayı (destilasyon) İbn-i Sina MS. 1000 yılında gerçekleştirmiştir. Destilasyon günümüzde yaygın olarak kullanılan bir metottur. İnce kıyılan aromalı bitki drogu, içi damıtılmış suyla dolu olan destilasyon balonuna konur ve alttan ısıtılınca bitkinin birleşimindeki eter yağı (uçucu yağ) çözülerek gaz haline gelir. Gaz haline gelen eter yağı, etrafında soğuk su akıntısı olan bir borudan (kondensör) geçirilince tekrar sıvılaşır ve özel bir balonda (cam balon) toplanan eter yağı elde edilir. Su buharı ile damıtmada aşırı sıcak ve yüksek basınç eter yağının kalitesini düşürür.

2)Çözücü ekstraksiyonu, oleoresinler (reçineuçucu yag karısımı) gibi degerli ürünlerin eldesinde kullanıldıgı gibi, uçucu yaglar için de kullanılmaktadır. Termal parçalanmanın istenmedigi ısıya duyarlı ürünlerde kullanılan bir yöntemdir. Aslında burada kullanılan yöntem benzer benzeri çözer mantığı. Bu metot destilasyondan çok farklıdır. Çok narin olan çiçeklerden uçucu yağ elde etmek için bu metot kullanılır.

Cam üzerine yayılan tereyağı üzerine bir sıra çiçek dizilir, onun üstüne tekrar tereyağı yayılır ve üzerine çiçek dizilir. Buna 5-6 kat oluncaya kadar devam edilir. Bitkinin türüne göre bu 1-4 hafta bekletildikten sonra destilasyonu yapılır. Bu metotla elde edilen uçucu yağ, en kaliteli olandır, fakat bu metot çok pahalı olduğundan pek kullanılmaz.

Başka bir kaynakta bitkisel yağ şu şekilde çıkartılıyor.

İstediğiniz miktarda kuru ya da taze bitkiyi küçük küçük kırarak (hatta kırmasanız da olur çünkü beklenen zaman zarfında yağ bitkiye nüfuz ediyor. Yaptığım havuç yağında havuçların nasıl yumuşadığını görünce çok şaşırmıştım.) bir kavanoza doldurun. Mesela 60 gr bitkiyi şeffaf kavanoza doldurun. 60 gr bitki için 120 gr halis zeytinyağını kavanozdaki bitkinin üzerine dökün. Ne kadar bitkiden yağ yapacaksanız, iki katı kadar zeytinyağı ilave edin. Aslında bu konuda çok net bir bilgi bulamadım. 1 kg zeytinyağına 20 çiçek koyup yağ yapanda var. 1/3 oranında yapan da. Ama ortalama olarak 1/2 oranını kullanabilirsiniz. Yağınızın daha konsantre olmasını isterseniz bitkinin üzerini örtecek kadar da kullanabilirsiniz, size kalmış. Zeytinyağının yerine ayçiçek yağı gibi yağlarda kullanılabilir. Ancak şifalı gücü en yüksek yağ zeytinyağı olduğu için zeytinyağı kullanırsanız yağınız daha şifalı olacaktır. Zeytinyağı eklediğiniz kavanozun ağzını sıkıca kapatın. Ardından evinizin en çok güneş alan yerinde 20 gün-1 ay kadar mayalanmasını bekleyin. Bu süre zarfında aklınıza geldikçe mümkünse hergün yağınızı çalkalayın. Bir ayın sonunda yağınızı bir tülbentten geçirin. Tülbentte kalan bitkiyi iyice şifalı yağın içine sıkın. Elde ettiğiniz yağı koyu renkli şişeye doldurun. Şişenin üzerine içerisindeki yağın ismini ve yaptığınız tarihi yazmayı unutmayın. Serin güneş almayan biryerde ya da buzdolabında muhafaza edin. İyi muhafaza ederseniz 1 yıl kadar bozulmadan saklayabilirsiniz. Bu şekilde her türlü bitkinin, meyve, sebzenin yağını yapabilirsiniz.

kaynak:  http://www.fiyonk.net/blog/2010/08/18/evde-bitki-yagi-yapimi/